بررسی مفاهیم عرش، کرسی، لوح، قلم در قرآن بر اساس تفاسیر الکشف و البیان، التبیان، الدرالمنثور و نور الثقلین

قرآن سرشار از مفاهیم نغز لغوی و عقلی است که از جمله ی آن ها، مفاهیم عرش و کرسی و همچنین لوح و قلم است. در این که واژگان عرش و کرسی و همچنین لوح و قلم بیانگر یک واقعیت‏اند یا دو واقعیت، و اینکه در هر دو صورت معنای آن دو چیست، از دیر باز گفتگوهایی انجام شده و نظریاتی مطرح شده است. در این پژوهش چهار مفهوم عرش، کرسی، لوح و قلم در چهار تفسیر الکشف و البیان، التبیان، الدرالمنثور و نورالثقلین بررسی شد، همچنین آراء و نظرات گوناگون و مباحث مرتبط با این مفاهیم مطرح گردید، اما نتیجه آنچه بدست آمده این است که: در عالم معنا همانند عالم مادّه، مراتبی برای تحقق اراده‏ی الهی مقدور شده است، عرش، مقام ویژه‏ی حضرت حق‏تعالی است که محل صدور بالاترین مراتب فرامین اوست، عرش بالاترین درجه فرمان‏روایی و و حاکمیت مطلق و محل صدور احکام قطعی است؛ هر فرمانی از عرش به مرتبه‏ی کرسی راه یابد، در دسترس پیامبران قرار می‏گیرد و از آن‏جا به انسان‏ها ابلاغ می‏شود. مقام آمریت یا ربوبیت خدا، «عرش». خوانده می‏شود چون خزائن همه آنچه که در عالم طبیعت هست، در عالم ملکوت می‏باشد ونیز سر رشته همه‏ی حوادث و پدیده‏ها و حرکات عالم ماده در عرش است، زمام امور عالم طبیعت، در عرش متمرکز شده است. و کرسی مرز میان عالم معنا و عالم طبیعت است، به عبارت دیگر، مرزی است که باطن هستی را به ظاهر آن پیوند می‏دهد. می‏توان گفت: عرش مقام قانون‏گذاری است و کرسی مقام اجرا، عرش، تدبیر دو عالم ملکوت و طبیعت است و کرسی اداره‏ی عالم طبیعت. در ارتباط بین مفاهیم عرش و کرسی و لوح و قلم در عالم معنا می‏توان گفت: لوح و قلم در عالم معنا در خدمت عرش و کرسی در جهت اجرای فرامین پروردگار در اداره‏ی امور جهان هستی است.